İlki 1962, ikincisi 2012' ye ait, 50 yılda ihracatımızın geldiği yeri gösteriyor yukarıdaki rakamlar.

Başkaları için ne anlam ifade eder bilmem ama bu yazıyı 24 Ocak günü kaleme aldım. Türkiye' yi dünya ligine sokmaya kararlı Turgut Özal' ın damgasını vurduğu 24 Ocak kararlarının 33. yıl dönümünde...

Gün böylesine anlamlı olunca insan düşünmeden edemiyor: "Nereden nereye..."

Babamın beni daktilonun başına oturtup ilk ihracat lisansını doldurttuğu 1962' de ülkenin yaptığı dış satımın tümü 381 milyon dolar...

24 Ocak kararlarının yayınlandığı gün açıklanan 1979 ihracatını hatırlıyorum; 2,2 milyar dolardı.

Ve bu ihracatın %58'i tarım, %36'sı sanayi ürünlerinden oluşuyordu...

24 Ocak 1980 kararlarının ardından hazırlanışına katkı yaptığım ilk ihracatı teşvik kararnamesinde çemen, çöven, mahlep gibisinden bugün ancak sözlüklere bakarak ne olduğunu bulacağınız kimi ürünlerle dünya ligine hazırlanıyorduk.

Hadi o yıllar çok gerilerde kaldı, hatırlayan kaç kişi kaldı diyebilirsiniz. O zaman çok daha yakınlardan 2002' den çarpıcı bir kaç rakam vereyim: 2002' de 36 milyar dolar ihracat yapan Türkiye' de, bir milyar dolar üzeri ihracat yapan il sayısı beş ve bu beş ilin toplam ihracatı 30 milyar dolar...

Anlam ifade eder mi! bilmem ama en büyük iller sıralamasında zaten ilk üçe giren Ankara ile İzmir'i saymazsak, diğer üç il birbirine komşu ve aynı havzanın üç ayağı olan İstanbul, Bursa, Kocaeli' den ibaretti ihracat haritamız...

**

1962' de 381, 72'de 885 milyon dolar ihracat yapan Türkiye 2012 yılını 2011'e oranla %12,57 arttırarak 152 milyar dolara ulaştırdı.

İhracatın sektörlere göre dağılımında birinci sırayı 19 milyar dolarla otomotiv alıyor, onu 17,5 milyar dolarla kimyevi maddeler ve 16,1 milyar dolarla hazır giyim, konfeksiyon ihracatı izlemekte.

152 milyar dolarlık ihracat içinde tarımın payı %12. Rakamsal olarak 19,2 milyar dolar. Bir başka ifadeyle 1980' de ihracatın %58'ini teşkil eden tarım ihracatı 2012 Türkiye' sinde otomotiv sektörüyle neredeyse aynı rakamda...

Tarım içinde yaş meyve sebze ihracatı ise 2,2 milyar dolar. Rakamı yazının girişinden anımsayacaksınız: 1979' daki Türkiye toplam ihracatıyla 2012 yaş meyve sebzeden elde ettiğimiz döviz bire bir aynı...

**

Rakamlara bakıldığında 2012 ihracatının ilginç notları da şöyle:

- 2011' de 1kg üründen 1,46 dolar elde edilirken 2012' de 1,58 dolara eriştik. Elbette 500 milyar dolara ulaşmak için yakalamak istediğimiz kg başına 3 dolarlık 2023 hedefinin daha çok gerisindeyiz ama yıllık bazda artış sağlıklı ve umut verici.

- Suriye' nin kendisi yetmiyormuş gibi bu ülke üzerinden Ortadoğu' ya ihracatın da hayli zorlandığı, Ekonomi Bakanı Çağlayan' ın "ihracatçı tekeden süt çıkardı" diye tanımladığı bir yılda, En büyük pazarımız AB' ye ihracat, %7 lik düşüşle %46' dan 38'e geriledi...

Buna karşın Almanya' nın ardından en fazla ihracat yaptığımız ikinci ülke konumuna Irak oturdu. 2000 yılında 371 milyon dolar mal sattığımız komşumuza 2011 yılındaki 8 milyar 272 milyon doları da kıskandıran 11 milyar dolarlık ihracat yaptık.

- 2002' de 36 milyar dolarlık ihracatının %80' ini bir milyar doların üzerine çıkan 5 ille gerçekleştiren Türkiye' nin son on yılına damgasını vuran Anadolu kaplanları ihracata da yansıttılar potansiyellerini. 2012' de 16 il bir milyar doların üzerine çıkardı ihracatını. Bunların arasında Suriye krizine aldırmadan %19'luk artışla 4,9 milyar doları aşan Gaziantep, 2002' deki 620 milyon dolara göre 8 kat arttırdı ihracatını.

İnanılmazı başaran bir başka il ise yine Irak' ın etkisiyle mucize yaratan ve bir milyar doları aşan Şırnak...

Mersin ise 2011 ihracatının %1,1 gerisine düşerek 1,3 milyar dolarlık ihracatla yetinmek zorunda kaldı.

Ortadoğu' da kartların karılıp yeniden dağıtılacağı, doğu Akdeniz' in geleceğinin yeniden yazılacağı yeni on yıla giriyoruz.

Hedefi 500 milyar dolar ihracat olan Türkiye' de İstanbul-Bursa-Kocaeli arasına sıkışan ekonomik eksen, gelecek on yılda Doğu Akdeniz ve Güneydoğuya kayacak.

Herkes stratejisini ihracata ve ihracatın bu kayan eksenine göre belirlemeli, geleceğini buna göre kurgulamalı.

Yıllara göre Türkiye İhracatı  

Yıl  milyon dolar

1962        381

1972        885

1982      5.746

1992    14.715

2002    36.059

2012  152.000



Milyar dolar üzeri ihracat yapan iller:

İlin adı 2002 ihracat mil dolar 2012 ihracatı

İstanbul 20970 60999

Kocaeli    1269 13080

Bursa    3456 11916

İzmir   2778   8484

Ankara   1515   6550

Gaziantep 620   5879

Manisa     312   4314

Denizli      681   2739

Hatay     350   2083

Adana     461   1802

Sakarya     428   1740

Kayseri     352   1597

Mersin     320   1324

Konya     130   1270

Trabzon     234   1117

Şırnak       21   1077

- - - -