Kişisel tespitim değil, TUİK söylüyor bunu ve daha da çarpıcı olanı Mersinin sıralamadaki yeri…
Mersin tüm illeri kapsayan “yaşam endeksi” sıralamasında Türkiye 59. su ve yaşam mutluluğu endeksinde ise daha da dibe sürüklenerek 71. sırayı almış…
1990-2002 arasında Türkiye genelinde illerin sosyo ekonomik sıralaması bir iki kez yapılmış ve o sıralamalarda Mersin 9. luktan başlayıp, 17. ve daha sonra 22. sıralara kadar inmişti.
Daha sonra AB uyum sürecinde ölçümlemeyi farklı kriterler ve değişik isimler altında TUİK üstlendi.
TUİK illerin yaşam memnuniyeti endeksiyle başlattığı çalışmayı daha da genişletti ve bu yıl Ocak ayında “illerin yaşam endeksi sıralamasını” yayınlayarak tüm illerin farklı kategorilerdeki yerini belirleyen önemli çalışmaya imza attı.
“İllerin yaşam endeksi” ; konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti olmak üzere, 11 boyutu kapsıyor. Bu 11 farklı alanı belirleyense 41 farklı gösterge.
Örneğin bir ilin Türkiye genelinde sağlıktaki yeri belirlenirken; il genelindeki bebek ölümleri, ortalama yaşam süresi, Hekim başına düşen müracaat sayısı, İldeki bireylerin sağlık durumlarından memnuniyet oranlarıyla, kamunun sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranları belirlenip bunların bileşiminden o ilin yaşam endeksinde rol oynayan sağlık endeksi hesaplanıyor. Örneğin Mersin bu hesaplamaya göre Türkiye 64. lüğünde kendine yer bulabilmiş.
Eğitimde 17., gelir ve servette 62., alt yapı hizmetlerine erişimde 23, konutta Türkiye 52. si…
Mersinin bu yeri hak edip etmediği, araştırmanın gerçeği yansıtıp yansıtmadığı ayrı bir tartışma konusu.
TUİK ve benzeri kurumlar bu tür çalışmaları yaparken iki kaynaktan yararlanıyor:
Aritmetiksel veriler ve kamuoyuna yönelik anketler…
Örneğin sağlık sıralamasını belirleyecekseniz; bebek ölüm oranı ve ortalama yaşam süresini resmi kayıtlardan alırsınız, buna karşı halkın sağlık hizmetlerinden memnuniyetini ölçecekseniz bunu ancak sağlıklı anketlerle gerçekleştirebilirsiniz.
Oysa konut kategorisindeki sıralamayı yapacaksanız işiniz çok daha kolay: konut oda sayısı, tuvalet bulunan konut oranı ve konutun kalitesinde problem yaşayanların oranlarına bakar bu üç kriterden yola çıkıp “ilin yaşam endeksini belirleyen kategorilerden” biri olan konut alanındaki ilin konut endeksini bulursunuz.
Tartışmalardan biri ve sanırım en önemlisi tam da burada ortaya çıkıyor. İllerin yaşam endeksi şemsiyesi altında yer alan güvenlik endeksi…
Örneğin Mersin güvenlik endeksinde 76. sırada yer alırken 81. liği Muğla kapmış…
Güvenlik endeksi en iyi ilk 5 il ise Artvin, Sinop, Gümüşhane, Maraş, Rize…
Güvenlik endeksinin hangi kategorilere göre belirlendiğini bilmeyen sokaktaki vatandaş ise haklı olarak soruyor: Mersin bir yana Muğla’ nın Şırnak’ tan, Diyarbakır’dan daha güvensiz olduğunu gösteren araştırmaya nasıl inanacağız?
İnanıp inanmamak ayrı bir tartışma konusu ama ortada sadece anketler yok, örneğin güvenlik dendiğinde;
-Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası sayısı,
-Cinayet oranı,
-Gece yalnız yürürken kendini güvende hissedenlerin oranı,
-Kamunun asayiş hizmetlerinden memnuniyet oranı
Gibi 4 kritere bakılıyor. Bunların ilk ikisi tümüyle matematiksel verilere, diğer ikisi ise hane halkıyla yapılan anketlere dayanıyor.
Anket yöntemi, başvurulan denekler vb. gibi konular tartışılabilir ama bu hiçbir zaman Mersin’ i farklı tam 11 kategoriden oluşan ve 41 ayrı kritere dayanan araştırmadaki yuvarlandığı diplerden alıp tepelere taşımaz.
Mersin’ de yıllardır yanlış giden şeyler var ve bunlar yıllar içinde düzeleceğine daha kötüye gitmekte.
Öyle olmasa, yaşam memnuniyet endeksini belirleyen tek faktör olan mutluluk düzeyinde Mersin 71. sırada yer alır mıydı?
Sağlık, eğitim, konut, çevre, alt yapıya erişim gibi alanları yatırım yaparak düzeltirsiniz. İş sahası açarak çalışma hayatını geliştirir, servet ve geliri bile arttırırsınız.
Ama bu kentte yaşayanlar kendilerini mutlu hissetmiyorlarsa ortada çok daha ciddi ve temeline inilmesi gereken sorunlar yumağı var demektir.
Nasıl mı düzeltilir?
Cevabı hayli zor bir soru bu. Üzerinde konuşulması gereken can alıcı bir konudan söz ediyoruz ve konuşmaya başlamadan önce kabul etmemiz gereken böylesi bir gerçekle karşı karşıyayız.
Kızmadan, araştırmayı yerden yere vurmadan, “kime sormuşlar da bu sonuca varmışlar?” kolaycılığına sapmadan, oturup sakin halde nerede yanlış yaptığımızı hep beraber sorgulamak ve cevapları bulmak zorundayız.
Bunu yapabilirsek, gerisini getirmenin, meseleyi düzeltmenin çok daha kolay olduğunu göreceğiz.
Yaşam endeksini belirleyen farklı alanlarda Mersinin sıralamalardaki yeri:
Kategori    Sıra
Konut    52
Çalışma hayatı    67
Gelir ve servet    62
Sağlık    64
Eğitim    17
Çevre    28
Güvenlik    76
Sivil katılım    64
Alt yapıya erişim    23
Sosyal yaşam    44
Yaşam memnuniyeti    71
Yaşam endeksi genel    59