Son günlerde Havalimanı yapımını üstlenen şirketin medya üzerinden yaymaya çalıştığı bir hava var.
Belli ki üzerinde çalışılmış, basın bülteni veya demeç niyetine de olsa düşünülmüş taktiksel amaçlar çağrıştıran ve piar kokan açıklamalar bunlar.
Taktiksel bulmam boşuna değil.
Havalimanı inşaatının durma noktasına geldiği gerçeği artık sır olmaktan çıktı. Zaten yapımcı firma yetkilileri de 60 milyon Avro harcayıp, dermanlarının tükendiği projede bundan sonrası için belli ki bankalardan sağlayamadığı kredi dışında çok daha farklı özellikle de devlet katında arayışlara yönelmiş durumda.
Kısaca firma diyor ki; "ben öz kaynaklarımı harcadım, bundan sonrası Devlet Babaya kalmış."
İyi de şartnamesi belli koşullar içeren bir ihaleye çıkılmış, katılmak isteyenler davet edilmiş, isteyen girmiş ve şeffaf biçimde biri şartları okuyup kabul etmiş ve verdiği teklif sonucu ihaleyi kazanmış, artık termin planına uygun işi bitirmesi veya ben yapamıyorum "başınızın çaresine bakın" demesi gerekmez mi?
O söylediğiniz her şeyin kurallarına uygun işlediği şeffaf ülkelerde olur. Oysa burası Türkiye ve burada çareler tükenmez.
Tükenmediğini şuradan biliyoruz: Hükümet geçtiğimiz günlerde aldığı bir kararla başlamış olan büyük yatırımlarda hazine garantisinin önünü açtı.
Açtı çünkü 2001 krizi ardından ekonominin başına geçen Kemal Derviş döneminde hazine garantili kredi uygulaması tarihe karışmıştı. AK Parti o ilkeyi bu yıla kadar titizlikle uyguladı ancak İstanbul-İzmir otoyolu, 3. Havalimanı, 3.boğaz köprüsü gibi projeler başta olmak üzere bazı işlerin yürümesi için hazine garantisi verilmesi yönünde prensip kararı alındığı sır değil.
Hazine garantili kredi uygulamasının 2001 krizine giden süreçte ülkenin başına ne işler açtığını en iyi mevcut iktidarın bilmesi gerekir. (Kocaeli Belediyesinin Sefa Sirmen döneminde yapılan Yuvacık Barajı dünya tarihine ders olarak okutulacak zenginliktedir, merak eden internetten bulup okuyabilir)
Bilmesine rağmen bu gelişmiş ülkelerde olmayan ve bizde de unutulmaya yüz tuttuğunu sandığımız yöntemi yeniden canlandırmanın hikmeti ne?
Konuyu dağıtmadan hazine garantisi ve Çukurova Havalimanı hikâyesine dönelim.
İktidarın "bazı projelere hazine garantisi verilmesi" kararında "bir milyar dolar üstündeki yatırımlara garanti verilebilir" ilkesi yer almakta ve bu ilke ÇHL yapımcısına daha başta kapıları kapatıyor.
Çünkü ÇHL projesi 357 milyon Avro (yaklaşık 500 milyon dolar) tutarında. O nedenle bir milyar dolar kriterini tutturmasının imkanı yok.
Kaldı ki, iktidarın bir milyar dolar üstü yatırımlara da böylesi garanti vermesi aslında rekabet koşullarına ve hukukun eşitlikçi mantığına aykırı. Öyle ya, siz ihaleyi yaparken böylesi bir garanti vereceğinizi söylememişsiniz. İhaleye girenler de şartnamede yazılı maddelere göre teklif vermiş. İş başladıktan sonra kalkıp böylesi bir garantiyi vermeniz hangi hak, hukuk ilkesiyle bağdaşır?
Soruların aynısını ÇHL yapımcısına ve onun adına demeçler verenlere de sormak lazım. Sahi tek başınıza girdiğiniz ihalede "10 yıl işletme süresi" gibi hiç bir hesaba dayanmayan teklifi verirken aklınız neredeydi?
Teklifi verirken kredi bulup bulmayacağınızı, bulamadığınız takdirde (B), (C) planlarınızı o günden hazır tutmanız gerekmez miydi?
"öz kaynakla başlarız, gerisi Allah kerim, istim arkadan gelir, gelmezse de Devletimiz sağ olsun, nasıl olsa imdada yetişir" mantığıyla hem kendinizi, hem de yaşamsal önemdeki havalimanına bel bağlamış Çukurova bölgesini zora sokmanın anlamı var mı?
Bu sorulara cevap vermesi gereken yapımcı firma yetkilisi Havalimanı inşaatını teftişe giden MESİAD' çı arkadaşların tarihi ziyareti vesilesiyle bakın ne diyor:
"60 milyon euro yatırımla altyapı çalışmalarını tamamladık. Zemin güçlendirme, pistte apron kazıları tamamlandı, dolgulara başlandı. Terminal binası kat kolonları dökülmeye başlandı. Ancak iç ve dış kredi arayışlarından sonuç alamayınca haziran ayında çalışmalar durdu.
...
Krediyle ilgili bir düzenleme bekliyoruz. Sanırım o da bayramdan sonra gerçekleşmiş olacak. Kredinin sonuçlanmasıyla bayramdan sonra çok hızlı bir şekilde projeye devam edeceğiz"
Firma iç ve dış kredi bulamamış ama krediyle ilgili düzenleme bekliyor. Düzenlemeden neyin murat edildiği tam olarak ifade edilmemiş ama yukarıdaki gelişmeler ışığında tahminlerde bulunmak mümkün.
Bu arada işin ilginci havaalanı inşaatını yerinde görelim diye oraya giden arkadaşların duran projeyle ilgili gördüklerini paylaşma yerine kurtarıcı edasıyla "Mersin-Adana dinamiklerini göreve çağırma gayretleri...
Şu sözler gidenlerden birine ait:
" Finansman ve kredi sıkıntısı görülmektedir. Projeye Adana-Mersin kent dinamiklerinin sahip çıkması gerektiği çok önemli. Biz özellikle takipçisi olacağız. Adana ve Mersin'deki diğer kent dinamikleri ile de tartışıp, konuşup destek olmalarını isteyeceğiz. Çünkü burası Uluslararası Çukurova Havaalanı olacak. Firma finansman sıkıntısı çekiyorsa, hükümetin, diğer kurumların destek olması lazım"
Hükümet destek olsun demek, hazine garantisi vermenin de ötesine geçen flu, ucu açık bir talep...
Ne yapacak hükümet, kredi bulmadan işe başlayıp kaynaklarını tüketmiş adama para mı verecek, ortak mı bulacak, kredi vermeyen bankalara 'kefili benim' mi diyecek? Sahi ne yapmasını bekliyorsunuz iktidarın? Hadi duanız kabul oldu diyelim, bu mevcut şartnameye bakıp ihaleye girmeyen diğer firmalara haksızlık anlamına gelmez mi?
Ve bu talebi dile getiren, liberal görüşleriyle bilinen bir iş adamları derneğine mensup...
Aynı günlerde İstanbul 3. havalimanını yapmakta olan oluşumun paydaşlarından LİMAK patronu Özdemir'in; "Çukurova havalimanı yakın takibimizde" sözlerini, o patronun AK Parti iktidarında aldığı işler ışığında okursak, ÇHL projesinin geleceği daha da ilginç ve heyecanlı olacak gibi...
Bekleyip görelim mi, oturup dövünelim mi?
Ben cevap bulamadım, karar sizin...
