Dünya Maymun Çiçeği kabusu ile paniğe kapıldı. Belçika'daki "Darklands" adlı fetiş festivalinden yayıldığı belirlenen Maymun Çiçeği hastalığında en son vakanın görüldüğü ülke İsrail oldu. Bazı haber sitelerinde "Türkiye'de ilk maymun çiçeği vakası tespit edildi" haberleri yapılmaya başlandı ancak Sağlık Bakanlığı'ndan resmi bir açıklama gelmedi. DSÖ, Avrupa'da yayılan hastalıkla ilgili olağanüstü toplanma kararı alırken uyarı üstüne uyarı yapılıyor. Maymun Çiçeği hastalığı nedir? Hangi yollarla bulaşıyor? Maymun Çiçeği hastalığının cinsellikle ilgisi ne?
Maymun çiçeği virüsü giderek yayılırken Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dün olağanüstü toplantı düzenledi. DSÖ, Avrupa’da 100’den fazla doğrulanmış maymun çiçeği virüsü vakasının görülmesinin ardından, yaz aylarında düzenlenecek festivaller ve partilerle virüsün Avrupa’da yayılmasının hızlanacağı uyarısında bulundu.
Cinsel yolla bulaşıyor!
İngiliz sağlık yetkilileri de birçok vakanın henüz tespit edilmediğini ve vaka sayısının hızla artmasını beklediklerini belirtti. Uzmanlar, virüsün daha çok cinsel yolla bulaştığı yönünde bulgular olduğuna dikkat çekiyor.
Fetiş festivalinden yayıldı
Belçika’da maymun çiçeğine dair şaşırtıcı bir gelişme yaşandı. Ülkedeki vakaların bazıları ‘Darklands fetiş festivali’yle ilişkilendirildi. 4-9 Mayıs’ta Anvers’te düzenlenen festivalde ülke içinden ve yurt dışından, çoğunluğu erkeklerden oluşan 10 bin ziyaretçi katılmıştı. Sosyal medyada açıklama yayımlayan festival yönetimi, iki hafta önce festivale katılan kişilerin grip benzeri şikayetler ve ciltte kabarcıklar gibi belirtilere karşı dikkatli olmalarını istedi.
Eşcinsel ve çok eşli erkeklere koruma!
Üç vakanın festivalle bağlantılı olduğunu açıklayan Darklands yönetimi, vakaların Britanya, Portekiz ve İspanya’dan gelen ziyaretçilerden kaynaklandığını söyledi. Yönetim, özellikle eşcinsel erkekleri ve birden fazla partneri olan kişileri virüse karşı tedbirli olmaları için uyardı. Belirti göstermeleri halinde hızlıca sağlık kuruluşlarına başvurmalarını önerdi.
İsrail'de şüpheli vakaya rastlandı
İsrail'de de yakın zamanda Avrupa'dan dönen bir kişide semptomlara rastlandığı bildirildi. Almanya, bunun “bugüne kadar Avrupa'da görülen en büyük maymun virüsü salgını” olduğunu belirtti. Öte yandan bilim insanları, maymun çiçeği hastalığının Covid-19 gibi bir salgına dönüşmesini beklemiyor.
DSÖ verileri, çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar etkili olduğunu gösteriyor.
Mamun Çiçeği hastalığı Türkiye'ye gelir mi?
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Özlem Kurt Azap, "Maymun çiçeği Türkiye’ye gelir mi?” sorusuna şu cevabı verdi: “Türkiye’ye de gelmemesi için hiçbir neden yok. Takip edilmesi gereken bir hastalık. Sağlık Bakanlığı henüz bu konuda bir bilgi notu paylaşmadı. Toplumu ve birinci basamaktaki hekimleri bilgilendirmek, hastalığın belirtileri ve lezyonlarla ilgili uyarması gerekir. Bu tür şikâyetleri olanların başvurmasını, başvurduğunda da hekimlerin bunu tarayabilmesini sağlamak önemli. Halen olgular, ‘şüpheli’ ve ‘kesin’ diye ayrılıyor. Hastalıktan şüphelenmekle tanıyı koyabilmek arasındaki zamanı en kısa süreye indirmek için laboratuvar altyapısını hazırlamak gerekiyor. “
Kolunda bu aşının izi olanlara müjde! Size bulaşmaz!
Türkiye'de uzun yıllar çiçek aşısı yapılmıştı. Son dönemde ise çiçek aşısı uygulamasına son verilmişti. Kolunuzun üst kısmında fotoğraftaki gibi böyle bir aşı izi varsa, büyük olasılıkla maymun çiçeği hastalığına karşı yüksek oranda korunuyorsunuz, çünkü çiçek aşısı bu hastalığa karşı çapraz bağışıklık sağlayabiliyor.
Maymun çiçeği virüsü nedir, nasıl bulaşır Prof. Dr. Derya Unutmaz açıkladı
ABD'deki Jackson Laboratuvarı'nda bağışıklık sistemi profesörü Derya Unutmaz, BBC Türkçe'nin virüsle ilgili sorularını yanıtladı.
Yeni bir virüs değil. Maymun adını alması da 1958 yılına dayanıyor. O sırada maymunlardaki bir salgın sonrası keşfedildi. Ancak çoğunlukla maymunlardan insanlara geçmiyor. Daha küçük; sincaplar, fareler, sıçanlar gibi hayvanlardan insanlara geçişi daha sık görülüyor.
Virüsün özelliği, çiçek virüsüne benzemesi. Tabii çiçek virüsü artık dünyada yok. Aşılarla yok edildi. Ona bir miktar benziyor ama o onun kadar ölümcül veya tehlikeli değil. Aynı aileden geliyor. Genel olarak Orta ve Batı Afrika'da görülüyor. Başka virüslerde olduğu gibi çoğunlukla hayvandan insana geçişler oluyor.
Afrika'daki virüsün de iki tipi var. Bunlardan biri Orta Afrika'da Kongo civarında olanı. Bu biraz daha tehlikeli. Ölüm oranı yüzde 10'lar civarına çıkabiliyor. Diğeri de Batı Afrika'da Nijerya civarında olan. Ölüm oranı yüzde bir ya da daha altında. Genel olarak daha hafif geçen bir varyant oluyor.
Virüs nasıl bulaşıyor?
Maymun çiçeği virüsü insandan insana vücut sıvılarından geçebiliyor, buna solunum yoluyla ağızdan çıkan sıvılar da dahil. Ama bu virüs koronavirüs gibi havada asılı kalabilen bir virüs değil o. Çok yakın bir temasta olmak lazım. Yani enfekte olmuş ve semptom gösteren kişiyle fiziksel bir ilişkide olmanız lazım.
Virüsün bir kuluçka evresi var. Bu kuluçka evresi 21 güne kadar çıkabiliyor. Ama virüs kuluçka devresinde bulaşıcı olmuyor. Bu, bu virüsü koronavirüsten ayıran çok önemli bir özellik. Virüsün bulaşması için semptomların bir miktar başlamış olması lazım.
Virüsün cinsel ilişki sırasında geçme olasılığı da var. Şu son vakaların biraz ona yönelik olduğu da düşünülüyor. Bunun nadir nadir bir durum olduğunu düşünüyoruz.
Semptomları neler?
Bir süre sonra vücutta zaten lezyonlar, döküntüler oluşuyor. İçi sıvı dolmaya başlıyor genelde. Biraz suçiçeğine de benzer ama çiçeğe daha çok benziyor. Lenf bezleri büyüyor. Bu önemli bir semptom. Virüs, o lezyonların içindeki sıvılardan da geçebilir.
Peki bu durumda cinsel ilişkide korunmak virüse karşı işe yarar mı?
Eğer ki virüs, ilişki sırasında geçiş sağlayabiliyorsa, ki bu normal yolu değil aslında, evet yarayabilir. Eğer böyle bir şey varsa HIV'de olduğu gibi korunma işe yarayabilir. Ama cinsel ilişki sırasında diğer vücut sıvılarından da elbette bulaşma olasılığı var.
Virüsün asemptomatik zamanda ve kuluçka sürecinde kişiden kişiye bulaşmadığını biliyoruz. Semptomlar ise çok net. Döküntüler ve yüksek ateş. Bu sırada da kişilerin cinsel ilişkide bulacağını zannetmiyorum. Ama semptomsuz zamanda eğer cinsel ilişkiyle geçiyorsa tabii bunu korunmayla önlemek mümkün olabilir. Bir garip nokta da vakaların çok büyük bir çoğunluğu erkek olması. Bu da başka ilginç bir durum.
