Mersin Güven Yapı Denetim şirketinin ortaklarından İnşaat Mühendisi Mustafa B. Çerikçi sorularımızı yanıtladı.. Güray Özkara ve Hasan Emeksiz ile birlikte açtıkları ‘Güven Yapı Denetim Şirketi’ ile hizmet verdiklerini söyleyen Çerikçi, ‘Çürük yapılan her binanın sorumluluğu yapı denetim firmalarına aittir’ dedi..
Mustafa B. Çerikçi: Günümüzde büyük bir tehdit oluşturan deprem tehlikesi, geniş katılımlı kamuoyu oluşturarak, sağlıksız kentsel çevreleri iyileştirmede bir gerekçe olarak kullanılabilir. Yapı Denetimi kavramının temelinde kalite kültürünün geliştirilmesi ve kalite bilincinin oluşturulması yer almaktadır. İnşaat sektöründe kalite önemli bir sorun oluşturmaktadır. Yapı üretiminde kaliteyi güvence altına alacak önlemlerin eksikliği kısa ve uzun dönemde hem ekonomik ve toplumsal kayıplara yol açmakta hem de büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Geride kalan 100 yıllık dönem içinde ülkemizde 182 hasar yapıcı deprem meydana gelmiş ve yaklaşık 100 bin kişi hayatını kaybetmiştir. Olası depremlerde ve diğer afetlerde daha büyük kayıpların ortaya çıkmaması için bu alanda acil düzenlemeler yapılması zorunludur. Kalitesiz yapı üretiminin engellenmesi, yapı üretenlerin müteahhitlik ve müşavirlik hizmetlerinden yararlanma biçimleri ve bu hizmetlerdeki kalite denetimi ile yakından ilgilidir. Kalitesiz yapı üretiminin maliyeti tüm toplumun ödeyeceği yüksek ve gereksiz bir maliyettir. Kalitesiz yapı üretimi bir sorun haline gelmişse bunun temelinde ciddi bir denetim eksikliği yatmaktadır. Süreçteki hiçbir aktör tek başına iyi ya da kötü olarak nihai üretimi belirleme şansına sahip değildir. Üretim sürecinde kullanılan yapı malzemelerinin seçimi ve kullanımında teknik gereklere beklenildiği ölçüde uyulmamakta, mevcut yapı malzemesi standartlarına uygun üretim yapılıp yapılmadığı denetlenmemektedir. Standartlara uygun olduğu belgelendirilmiş firmalar, denetim ve gözetim konusunda yeterli performans gösterilmediğinden standart dışı uygulamalara kolayca yönelebilmektedir. Standarda uygun malzeme üretimi için denetimlerin etkinleştirilmesi gerektiği kadar, idarelerin ve tüketicilerin bu konudaki duyarlılık ve taleplerinin artırılması gerekmektedir.
Mustafa B. Çerikçi: Kaliteli üretimde müteahhitlik sektöründeki imaj sorununun çözülmesi, kurumsal yapılanma ve bu sektörde faaliyet gösterebilme koşullarının belirlenmesi, yapının kamu ve özel kuruluşlarca denetimi, müşavirlik hizmetlerinden maksimum seviyede yararlanma, eğitim, tüketici talebinin kaliteye odaklanması vb. başlıklar altında ayrı ayrı incelenmesi gereken, önemli konuları oluşturmaktadır.
Mustafa B. Çerikçi: Milyarlarca dolarımızı depremde yitirdik; ya giden canlar.. Depremde ölenleri getirebilecek hiç bir güç yok.
Çerikçi, ‘Biz yaptığımız işin ne kadar önemli olduğunun bilincindeyiz.. Bunun için de ince eleyip sık dokumak zorundayız.. Tüm yapı denetim firmalarının da bu şekilde davranması gerektiğini düşünüyoruz’
Mustafa B. Çerikçi yapı denetimi ile ilgili tarihe dayalı bilgiler verirken oldukça önemli noktalara parmak bastı.. Çerikçi; Roma İmparatorluğu döneminde yapı döneminde önem verildiğini ifade etti..
Mustafa B. Çerikçi: Yapı Denetimi ile ilgili yapı dayanıklılığına yönelik olan ilk uygulama 4.000 yıl kadar öncesi Mezopotamya’ya kadar gitmektedir. Hammurabi Kanunları yazıtlarının bir bölümünde yapı dayanımı kavramından söz etmektedir. Roma İmparatorluğu’nda da çağdaş toplumsal hukukun çıkış noktalarından birini oluşturan Roma dönemi yasal düzenlemelerinde de bu konuya önemle yer verildiği bilinmektedir. İnşaat işlerinde çalışan köleler, yapım işlerindeki başarılarının mükâfatı olarak serbest bırakılmaktaydılar. Roma İmparatorluğu’nda yapı denetimine önem verildiğinin en önemli kanıtı, kısmen kalıntıya dönüşmüş de olsalar birçok yapının günümüze kadar ulaşmış olmasıdır.
Ülkemizde; 1999 depremi sonrasında, fiziki yatırımların farklı bir yöntemle denetlenmesi gerekliliği yaygın kabul görmüş, denetimin özel sektör temelinde, kamu idaresinin kontrolünde kurumsallaştırılması 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, onun Anayasa Mahkemesi'nce iptalinin ardından 29.6.2001 tarih ve 4708 sayılı "Yapı Denetimi Hakkında Kanun" ile gerçekleştirilmiştir.
Mustafa B. Çerikçi: Hiç şüphe yok ki; mühendislik ve mimarlık hizmetlerinde teknik kaygı, ticarî kaygının önünde olmalıdır. Tekniğin gerekleri yerine getirilmediği sürece, maliyetin hiçbir önemi yoktur. Kalite duyarlılığı ve teknik kaygılar yapı üretiminin baskın unsuru olmak zorundadır. Kalite ve denetim, insanın güvenliğini, yaşam konforunu esas alan bir sistemin kurulmasını hedefler. Bu aynı zamanda bir zorunluluk olarak kabul edildiğinde daha yüksek kalite, daha düşük maliyet, verimlilik, hammadde ve enerji tasarrufu sonucunu beraberinde getirecektir. Yapı üretiminde taraf olan tüm kamu ve özel sektör temsilcileri yapı kalitesi ve denetimi, üretim verimliliği konularında önceliklerin ve temel politikaların belirlenmesi ve uygulanmasında ortak paydada bir araya gelebilmelidir.
Ülkemizde eksikliği en çok hissedilen alanlardan biri de denetim ve kalite kontrolüdür. Nitelikli, kaynak israfına yol açmayan, sonuç alıcı denetim ve kaliteye dönük talep ülkemizde beklenen seviyede sağlanabilmiş değildir.