Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Kovid-19 pandemisi ile mücadelede merak edilen soruları yanıtladı. Sabah gazetesine açıklamalarda bulunan Bakan Koca, "Evde izole olması gereken kaç kişi aramızda?" sorusuna "Şu an 100 bini aşkın kişi evde izole olması gerekirken şehirler arası seyahate çıkıyor" yanıtını verdi. İşte Bakan Koca'nın salgınla mücadelede merak edilen sorulara verdiği yanıtlar; Kovid-19 pozitif vaka sayısı neden hız kesmiyor? Şu anki tabloda düğünlerin, taziyelerin, asker uğurlamalarının etkisi görülüyor. Ayrıca Doğu, Güneydoğu ve İç Anadolu'da, pandeminin ilk dönemini yaşamayan illerde durum şimdi ciddi olarak hissediliyor. Maskenin, virüsle mücadele etkili olduğunu biliyoruz. Ancak cezalarla ilgili "nasılsa tahsil edilmeyecek" rahatlığı içinde caydırıcılık kayboldu. Vatandaş da "Bu iş bitti", "Atlatırsak da hafif atlatacağız" gibi düşünmeye başladı. Bu noktada yeni tedbirler alındı. Önümüzdeki günlerde İstanbul'u ne bekliyor? İstanbul başlangıçta virüs gerçeğini yaşadı ve tedbirlere uyum alışkanlığı başladı. Kent, yazın boşaldığı için bu dönemde ciddi etki görmedik. Trafik yüzde 18'e kadar indi, şimdi 65'e çıktı. Eylül sonuna doğru yoğunluğun artacağını öngörüyoruz. Nitekim, İstanbul'da geçen haftaya göre yüzde 32 vaka artışı var. Başkent Ankara'da vakalar neden patladı? Ankara, memur kenti olduğu için yazın şehir dışına ciddi nüfus hareketi oldu. Geriye dönüşlerle birlikte giderek vaka artış tablosu başladı. Düğün vb etkinlikler de ana kaynak haline geldi. Önümüzdeki günlerde esnek mesai ile 16.00-19.00 arasında memurların trafikte olmaması önemli. Evde izole olması gereken kaç kişi aramızda? Şu an 100 bini aşkın kişi evde izole olması gerekirken şehirler arası seyahate çıkıyor. Uçak ve tren yolculuğunda HES kodu zorunlu. Otobüs yolculuğunda da HES kodu takibi yapılacak. Evde izole olması gereken kişi, kurala uymuyorsa onları yurtlara alan, hatta masraflarını da o kişiden tahsil eden illerimiz var. Bunu yaygınlaştırıyoruz. "Evde izole olmuyorsan seni yurda alır ve parasını tahsil ederim uygulaması" başladı. Temaslı takibinin yanı sıra evde izoleyken belirtisi ağırlaşanlar için ne yapılıyor? Özel bir çağrı sistemi oluşturuyoruz. Bu sistemde evde izole ettiğimiz kişileri ayrıca semptom taramasına tabi tutuyoruz. Yani evde izole iken kişilerin bizi aramasını beklemeden, ekiplerimiz 1, 3, 7 ve 14. günlerde mutlaka arama yapıyor. Belirti değişikliği varsa bu kişiye ilave tedavi veriliyor veya hastaneye alınıyor. Okul öncesi ve 1. sınıflarda yüz yüze eğitim kararı nasıl alındı? Okul öncesinde ve birinci sınıflarda yüz yüze eğitim gerekli olduğundan, 2 gün okul, 5 gün evden takip etme modeli benimsendi. O 5 gün de bir şekilde belirtilerin görülebildiği bir dönem. Okula göndermek bu tercihe bağlı. Burada maksat bir şekilde eğitimi başlatabilmek. Bu, temkinli bir adım. Gerekirse belli aralıklarla kararımızı gözden geçiririz. Ancak, "Genel olarak eğitime başlıyoruz" dendiği anda bile okulların açılamayacağı riskli iller var. Sağlık sistemimiz, salgının yükünü nasıl karşılıyor? Hastanelerden çevrilen tek bir vatandaş yok. Bölgesel bazda da hasta yükünün karşılanmadığı bir tablo da yok. Ama duyarlılık göstermezsek bu, olmayacağı anlamına gelmez. 'Endişeye gerek yok. Hastaneler yetiyor. İlaç da var. İşimize bakalım' denirse herkes en yakınında korona olduğunu görür. Formül belli: "Maske, mesafe, hijyen, test, tarama, erken teşhis ve tedavi." İstatistiklerinde şüphe var mı? Dünya Sağlık Örgütü, "PCR yapıyorsanız, pozitif vakalarınızı bildirin" diyor. Bu imkan yoksa, tomografi veya klinik bulgu ile teşhis konulan vakaların bildirilmesini istiyor. Biz, PCR'ı yaygın yapıyor ve pozitif vakaları bildiriyoruz. Kişinin primer (temelde yatan) hastalığının ne olduğu önemli. Örneğin, trafik kazası geliyor. İki, üç gün yatıyor. Yatan hastalara Kovid testi de uygulanıyor. Diyelim, test pozitif çıkıyor. Trafik kazasından mı öldü, Kovid'den mi? Başlangıçtaki neden trafik kazası, kovid ikincil neden. DSÖ, asli sebebi önemsiyor. CHP Genel Başkanı'nın açıklamalarına ne diyorsunuz? Dünya, solunum sıkıntısı olmayanı hastaneye almıyor. Kovid'de 10 vakadan 8'i belirti vermiyor, 1'i hafiforta düzeyde atlatıyor, 1'i de hastanede tedaviye alınıyor. Batı ülkeleri bu 8'le uğraşmıyor. Biz ise sürekli tarama yapıyor o 8'i izole ediyoruz. Tarama yaptıkça vaka artıyor. CHP Genel Başkanı o sözleri söylememeli. Batı ülkeleri gibi bizim de sadece solunum sıkıntısı olana test yapmamız gerekir. Ama biz filyasyon gibi zor bir işi yapıyoruz. Türkiye'nin üstünlüğü nerede? Türkiye bu kadar salgın yüküyle karşı karşıya kalmasına rağmen sağlık altyapısında sorun yaşamadı. Şu anki yükümüzü bilebilir olsalar, sağlık alt yapımızın gücüne ve çalışanlarımızın özverisine şaşırırlar. Turizm açıldı, 10 milyon insan geldi. Sadece THY'de ağustos ayında 9.5 milyonun hareketi söz konusu. Pandemi olacak, 10 milyon kişi uçakla hareket edecek. Aşı üretiminde hangi noktadayız? Dünyada 8 aşı, faz 3 aşamasına geldi. Bizde 13 aşı çalışması var ve hayvan deneyleri tamamlanmak üzere. Faz 3 için başvuran ABD'li bir firma ile Çin merkezli aşıya izin verdik. Ruslar da dosya sundu. Faz 3, gönüllülerde yaygın çalışmanın yapıldığı bir dönem. Aşıların bizim insanımızdaki etkisini bilmemiz çok önemli. Irktan ırka, bölgeden bölgeye değişebiliyor. Grip mevsimine dair ne tür hazırlıklar planlandı? Ekim, kasım ayları influenza (grip) ve solunum yolu hastalıklarının yoğun olabileceği bir dönem. Üstelik belirtiler de benzer. Eğer maske ve mesafeye özen gösterilirse bu tedbir tüm vatandaşlarımızı mevsimsel hastalıklardan da koruyacaktır. Viral enfeksiyonlar, damlacıkla geçiyor. Beklediğimiz tehlikeyi en aza indirmenin yolu yine maske ve mesafeden geçiyor. Kovid tedavisinde kullandığımız Favipiravir isimli antiviral ilaç, influenza (grip) üzerine de etkili. "Grip miyim, Kovid miyim?" endişesini dikkate alarak favipiraviri vatandaşımıza yaygın vereceğiz. Ayrıca aynı sürüntüden influenza ve Kovid tespiti de yapılacak. Üniversiteler ne zaman açılmalı? Üniversitelerin açılması halinde büyük şehirlere doğru ciddi nüfus hareketi olacak. Öğrenciler genelde yurtta kalıyor. Şu an tek kişilik oda imkanları sınırlı. Hem hareket hem de bir arada yaşam, durumu riskli kılıyor. İlk etapta uygulamanın gerekli olduğu tıp, mimarlık, inşaat gibi alanlardan başlayalım istedik. Yurtlarda daha az öğrenci kalacağı için bu tablo, yönetilebilir olacak. Kontrollü döneme giren illerde ise üniversiteler daha erken açılabilir.