Son dönemde sebze ve meyve fiyatlarındaki aşırı yükselme ve ürünlerin hal çıkışıyla tüketiciye ulaşması arasındaki uçurum, Türkiye’nin en önemli gündem başlıklarından birisi oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ‘Fiyatları aracılar artırıyor” diyerek, yeni Hal Yasası’nda düzenleme yapacaklarını söylemesi, okları komisyonculara çevirirken, komisyoncular ise fiyatların yükselmesinden sorumlu olmadıklarını belirterek, üzgün olduklarını söylüyor. Yeni Hal Yasası’nın çıkmasına karşı olmadıklarını da dile getiren komisyoncular, üretici ve tüketici hallerinin ayrılmasını istiyor.
“Üretici hallerinde kesinlikle ‘aracı’ diye bir kavram yok”
Mersin Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Kompleksi’ne gelen sebze-meyvede yaklaşık yüzde 60 oranında düşüş yaşanırken, komisyoncular, bu durumu olumsuz hava koşulları nedeniyle verimin düşmesine bağladı.
Mersin Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği’nin eski Başkan Yardımcısı, 40 yıllık sebze-meyve komisyoncusu Haluk Mutluay, İHA muhabirine yeni Hal Yasası ve yüksek fiyatlarla ilgili açıklama yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın aracılara ilişkin sözlerini değerlendiren Mutluay, aracı pozisyonunda olmadıklarını söyledi. Mutluay, “Üretici halleri olarak müstahsil, çiftçi ürettiği ürünlerini hallerimize getiriyor, biz onların namına, günün piyasasına, arz-talebe göre fiyat biçiyoruz. Kesinlikle üretici hallerinin çiftçiden mal alıp fiyat yükselmesi gibi bir konu yok. Üretici topladığı malı getirir, günün şartına göre alıcılar ve komisyoncular tarafından sebze üzerinde fiyat tespiti yapılır ve alıcılar tarafından alınır. Üretici hallerinde kesinlikle ‘aracı’ diye bir kavram yok” diye konuştu.
“Fiyatları biz yükseltmiyoruz”
Aynı zamanda sebze-meyve komisyoncuları temsilcisi olarak Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’nda Meclis Üyesi de olan Mutluay, son gelişmeleri kendilerinin de televizyonlardan izlediklerini vurgulayarak, “Bunları izledikçe biz de üzülüyoruz. Mersin Hali’nden 1 liraya çıkan bir ürün İstanbul Hali’ne, oradan da pazarcı ve marketlere gidiyor. Biz müstahsil namına sattığımız için kesinlikle burada fiyat yükseltmesi diye bir şey yok. Burada 1 liraya satılan bir ürün, tüccarın ambalajı ve nakliyesi ile İstanbul’a gidene kadar 1 lira da maliyet geliyor üstüne. 2 liraya mal olan ürünü İstanbul Hali’ndeki komisyoncu da masrafları üstüne koyarak 2,5 liraya satıyor. Pazarcı da üstüne kar koyup 3 liraya satıyor. Marketler de ayrı fiyat belirliyor ve yükselmeler bundan meydana geliyor. Maliyetler çok yüksek. Ayrıca ürün de az. Mersin Hali’nde fiyat artışını oluşturan bir aracı sistem kesinlikle yok” ifadelerini kullandı.
Bu fiyat artışının geçici olduğuna işaret eden Mutluay, “Fiyat yüksekliği komisyonculardan kaynaklı değil. Şu anda halimizde müfettişlerimiz var; onlar da tüm suçun komisyonculardan kaynaklı olmadığını onlar da görecektir” ifadelerini kullandı.
“Yüksek fiyatlar yaza kadar devam eder”
Mersin’deki aşırı yağış ve fırtınanın hale giren ürünü yüzde 60 etkilediğine dikkat çeken Mutluay, şunları söyledi:
“Mersin’e ürün az geliyor. Talep de çok olunca fiyatlar yükseliyor. Şu anda örtü altı seralarımız çok sıkıntılı. Havaların soğuk gitmesinden tonaj yok. Bir serada 1 ton patlıcan çıkması gerekirken, 100 kilogram çıkıyor. Aşırı derecede fiyat bundan yükseliyor. Yeterli üretimimiz var ama soğuk ve don nedeniyle verim düştü. Yaza kadar bu fiyatların düşeceğini zannetmiyorum. Şu andaki yüksek fiyatların, dolu, fırtına, aşırı yağış gibi olumsuz hava koşulları nedeniyle ürün azlığından kaynaklanıyor. Halimize günlük 300 ton mal girerken, dolu ve rüzgar nedeniyle şu anda 100 ton mal giriyor. Bu da talep çok olduğu için fiyat artışına neden oluyor. Üretici hallerini ayırmalarını istiyoruz. 2012 yılında çıkan Hal Yasası, üretici ve tüketici olarak çıkmadığı için hayata düzgün geçmedi, yüzde 30 kapasiteyle gelişti. Yeni çıkacak Hal Yasası’nın üretici halleri ve tüketici halleri olarak düzenlemelerini talep ediyoruz. Biz yasa çıkmasına kesinlikle karşı değiliz. Ama yeni yasa çıkarken bizlerin de fikirleri alınsın istiyoruz. Komisyonculuk ne demek, nasıl yapılıyor, bu kadar ürün nasıl yetişiyor, hale geliyor, komisyoncunun buradaki özelliği nedir? Bunları bilmeden televizyonlarda görünce bizler de üzülüyoruz. Bu konuyu tartışmaya açığız.”
